Zaparcia, wzdęcia, zakłócona perystaltyka jelit są dla wielu osób krępującymi dolegliwościami, które znacząco utrudniają funkcjonowanie w codziennym życiu.
W przypadku nieprawidłowej diety mogą się nasilać, przyczynić się do powstawania hemoroidów, a stosowanie środków przeczyszczających może dodatkowo powodować biegunki i związane z nimi odwodnienie. Dolegliwości te mogą dotyczyć osób z różnymi schorzeniami przewodu pokarmowego między innymi z uchyłkami jelita, nowotworami jelita grubego, kamicą żółciową, nadwagą i otyłością, jak również dotyczyć pacjentek z endometriozą z zaburzonymi funkcjonowaniem jelit. Dieta, która dostarcza małą ilością błonnika, płynów, a także brak ruchu i siedzący tryb życia sprzyjają powstawaniu zaparć i hemoroidów.
Do czynników, które wpływają na zapobieganie lub niefarmakologiczne leczenie zaparć należą:
- dieta bogatoresztkowa
- zmniejszenie węglowodanów prostych w diecie
- zwiększona ilość spożywanych płynów
- zwiększona aktywność fizyczna
- usunięcie przyczyn psychologicznych (nerwicowych).
W związku z różnymi przyczynami zaparć dieta bogatoresztkowa może mieć różny charakter.
Aby dobrać odpowiednią dietę watro poznać rodzaje i funkcje błonnika, który pełni dużą rolę w tej diecie. Błonnik, dzielimy na frakcje:
- nierozpuszczalne, czyli celulozy, hemicelulozy, ligniny, które przyspieszają czas pasażu jelitowego, zwiększają objętość treści pokarmowej, poprzez mechaniczne drażnienie ścian jelit poprawiają ich ukrwienie oraz wydzielanie hormonów przewodu pokarmowego. Pełnią ważną funkcje w oczyszczaniu organizmu, gdyż zwiększają ilość usuwanych toksyn i ubocznych produktów przemiany materii, w tym metabolitów estrogenów. Cennym źródłami w diecie są: jęczmień i owies oraz produkty z tych zbóż, rośliny strączkowe, warzywa i owoce.
- rozpuszczalne, czyli gumy, pektyny, hemicelulozy i śluzy, które pomagają utrzymać optymalne pH w jelitach, zwalniają czas pasażu jelitowego, rozluźniają masy kałowe. Ponadto mają wpływ na profilaktykę nowotworów jelita grubego oraz mają pozytywny wpływ na gospodarkę lipidową, czyli na przykład obniżenie poziomu cholesterolu, LDL cholesterolu i trójglicerydów i ciśnienie. Cennym źródłami w diecie są: pszenica i żyto oraz produkty z tych zbóż jak na przykład makarony, pieczywo, płatki.
Jaką dietę wybrać w przypadku zaparć?
- Jeżeli przyczyną zaparć jest zwolnienie perystaltyki jelit, co powoduje nadmierne wchłanianie wody w jelicie grubym i zagęszczenie mas kałowych (zaparcia atoniczne) stosowana powinna być dieta bogatoresztkowa. Zaleca się zwiększenie spożycia produktów zbożowych niskoprzetworzonych jak pieczywo i makarony razowe, gruboziarniste kasze lub płatki owsiane, gryczane. Istotne jest również spożywanie roślin strączkowych jak fasola, bób, soczewica, ciecierzyca, groch, ale także nasion, orzechów, warzyw i owoców. W diecie powinny pojawić się napoje fermentowane jak na przykład jogurt*, maślanka*, ale również kompoty lub koktajle z warzywami i owocami.
- W przypadku, gdy przyczyną jest zaciskanie się jelita wokół mas kałowych (zaparcia spastyczne), wskazana jest dieta lekkostrawna z elementami diety bogatoresztkowej. Błonnik w postaci surowej powinien być ograniczone, dlatego zalecane są niewzdymające warzywa i owoce w postaci rozdrobnionej lub przetartej lub ugotowane. Oznacza to, że duże porcje sałatek, często kojarzone jako „super” zdrowe danie, może spowodować dolegliwości. Mimo, że pieczywo razowe i gruboziarniste kasze zawierają więcej witamin i składników mineralnych, to zaleca się spożywanie pieczywa pszennego tzw. białego i drobnych kasz. Niewskazane jest smażenie oraz doprawianie pikantnymi przyprawami. W diecie tej zaleca się spożycie produktów, które wpływają na zwiększenie procesów fermentacyjnych np. zsiadłe mleko*, jogurt*, zakwas buraczany lub woda z miodem.
*W przypadku nietolerancji wybieraj produkty bez laktozy
Ciekawostki i dodatkowe informacje:
- Częstym skojarzeniem z dietą bogatoresztkową i sposobem na zaparcia jest spożywanie otrąb, co jest zgodne z prawdą, ale należy widzieć, że zwiększona ilość błonnika w diecie to zwiększona ilość płynów (10 g otrąb pszennych wiąże około 50 g wody!), więc przy niewystarczającej ilości wody efekt może być odwrotny. Zaleca się spożywanie 2-3 litrów płynów na dobę.
- Ilość błonnika w diecie zwiększamy stopniowo!
- Uwaga! jeśli występują dyspepsje czynnościowe z występującymi zaparciami ograniczyć należy węglowodany wywołujące procesy fermentacyjne (fruktoza, laktoza, sorbitol)
- W związku z funkcjami, jakie błonnik pełni w żywieniu i fizjologii, dietę bogatoresztkową można również zalecić osobom:
- nadciśnieniem,
- miażdżycą,
- dyslipidemią (podwyższony poziom cholesterolu, trójglicerydów),
- zespołem metabolicznym,
- zaburzeniami glikemii i insulinoopornością,
- nadwagą.
Duże spożycie błonnika jest niewskazane dla osób z:
- niedokrwistością
- chorobami układu kostnego – ze względu na ograniczenie przyswajalności z diety składników takich jak na przykład: żelazo, wapń
- chorobami przewodu pokarmowego – zapalenie żołądka, trzustki
Przykład dania w diecie bogatoresztkowej znajdziecie na moim blogu.
Jeśli interesują Cię przepisy lub indywidulany jadłospis zapraszam na konsultację. Więcej szczegółów znajdziesz klikając tutaj
Zapraszam!
